Een communistische dictator met een liefde voor linkse hobbies en inzicht in het potentieel van het kapitalisme. Wat mij betreft gaat Josip Broz Tito zo de geschiedenisboeken in.
Als een man die door zijn charme, zijn beroemde staatsbanketten (moleculair koken is uitgevonden door Tito’s persoonlijke culinair scheikundige Branko Trbovic) en zijn passie voor bewegend beeld de internationale diplomatieke wereld toch voor een heel stuk wist te veroveren. Een man die een land na jaren van oorlog weer wist op te bouwen en een volk bij elkaar bracht en bovendien een bloeiende filmindustrie op poten wist te zetten; de meest succesvolle en meest gecensureerde culturele industrie van Europa. Een man die handjes schudde met tout le monde (Nicolai Ceausescu, Saddam Hussein en andere gezelschapsdieren) en een graag geziene gast was in het niet-communistische westen, zoals in 1970 in Nederland.
Tito en ik hebben veel gemeen, dat is dan wel een beetje vervelend want het was natuurlijk een heel nare man. Ik hou ook van lekker eten, films en rondhangen met internationale sterren op een eiland voor de kust van Kroatië. Lekker Tito Vodka drinken en handjes schudden met Elisabeth Taylor en Anthony Hopkins, die “toevallig” op bezoek zijn voor de opnames van een of ander prachtig Grieks drama. Ik deel met de Maarschalk interesse voor het Indo-Europees en voor de geschiedenis van de talen van de wereld, en ik hou ook van veel complimentjes krijgen. Maar dan houdt het wel op gelukkig.
Maar als je niet op zijn feestjes mocht komen dan was er toch een probleem. Want Tito kon niet goed tegen zijn verlies en als je niet meespeelde volgens zijn regels, die tijdens het spel zelf misschien best konden veranderen, dan lag je eruit. Letterlijk en figuurlijk. Iedereen kent de vernietigingskampen van de Duitsers en iedereen weet wat een goelag is maar wie heeft er van Goli Otok gehoord? Een prachtig eiland waar de tegenstanders van Tito werden opgesloten. In een strafkamp dat “De hel van de Adriatische zee” werd genoemd. Zei je nou per ongeluk dat Stalin je toch wel een toffe peer leek? Of vond je die ene beslissing van de Vader niet zo handig? Dan kon je rekenen op een enkele reis Goli Otok. Vandaag de dag is het eiland verlaten en zijn de gebouwen kapot en vervallen. Maar je kan er nog steeds heen. Samen met alle andere toeristen die toevallig ook in de buurt waren. Gezellig even bij dat leuke souvenirwinkeltje kijken.
Na Tito’s dood in 1980 brokkelde Joegoslavië snel af en liepen de spanningen tussen verschillende etnische groepen in rap tempo op. Dertig jaar na de dood van de Vader en 15 jaar na een verschrikkelijke oorlog is voormalig Joegoslavië nog steeds verdeeld. Zij die Tito verantwoordelijk houden voor de slachtingen in de jaren ’90 en zij die voorzichtig fluisteren over Yugo-nostalgics leven in nieuwe landen met nieuwe vlaggen en nieuwe volksliederen. Oorlog, een nieuwe identiteit en een nieuwe toekomst voor de prijs van onderdrukking en een dictatoriaal regime. Is het verlost worden van een dictator een catch 22?
Als een man die door zijn charme, zijn beroemde staatsbanketten (moleculair koken is uitgevonden door Tito’s persoonlijke culinair scheikundige Branko Trbovic) en zijn passie voor bewegend beeld de internationale diplomatieke wereld toch voor een heel stuk wist te veroveren. Een man die een land na jaren van oorlog weer wist op te bouwen en een volk bij elkaar bracht en bovendien een bloeiende filmindustrie op poten wist te zetten; de meest succesvolle en meest gecensureerde culturele industrie van Europa. Een man die handjes schudde met tout le monde (Nicolai Ceausescu, Saddam Hussein en andere gezelschapsdieren) en een graag geziene gast was in het niet-communistische westen, zoals in 1970 in Nederland.
Tito en ik hebben veel gemeen, dat is dan wel een beetje vervelend want het was natuurlijk een heel nare man. Ik hou ook van lekker eten, films en rondhangen met internationale sterren op een eiland voor de kust van Kroatië. Lekker Tito Vodka drinken en handjes schudden met Elisabeth Taylor en Anthony Hopkins, die “toevallig” op bezoek zijn voor de opnames van een of ander prachtig Grieks drama. Ik deel met de Maarschalk interesse voor het Indo-Europees en voor de geschiedenis van de talen van de wereld, en ik hou ook van veel complimentjes krijgen. Maar dan houdt het wel op gelukkig.
Maar als je niet op zijn feestjes mocht komen dan was er toch een probleem. Want Tito kon niet goed tegen zijn verlies en als je niet meespeelde volgens zijn regels, die tijdens het spel zelf misschien best konden veranderen, dan lag je eruit. Letterlijk en figuurlijk. Iedereen kent de vernietigingskampen van de Duitsers en iedereen weet wat een goelag is maar wie heeft er van Goli Otok gehoord? Een prachtig eiland waar de tegenstanders van Tito werden opgesloten. In een strafkamp dat “De hel van de Adriatische zee” werd genoemd. Zei je nou per ongeluk dat Stalin je toch wel een toffe peer leek? Of vond je die ene beslissing van de Vader niet zo handig? Dan kon je rekenen op een enkele reis Goli Otok. Vandaag de dag is het eiland verlaten en zijn de gebouwen kapot en vervallen. Maar je kan er nog steeds heen. Samen met alle andere toeristen die toevallig ook in de buurt waren. Gezellig even bij dat leuke souvenirwinkeltje kijken.
Na Tito’s dood in 1980 brokkelde Joegoslavië snel af en liepen de spanningen tussen verschillende etnische groepen in rap tempo op. Dertig jaar na de dood van de Vader en 15 jaar na een verschrikkelijke oorlog is voormalig Joegoslavië nog steeds verdeeld. Zij die Tito verantwoordelijk houden voor de slachtingen in de jaren ’90 en zij die voorzichtig fluisteren over Yugo-nostalgics leven in nieuwe landen met nieuwe vlaggen en nieuwe volksliederen. Oorlog, een nieuwe identiteit en een nieuwe toekomst voor de prijs van onderdrukking en een dictatoriaal regime. Is het verlost worden van een dictator een catch 22?
Titotip1: Tito's Cookbook
Titotip 2: Safe Area Goražde
Titotip 3: Cinema Komunisto
Titotip 2: Safe Area Goražde
