Oma

Lieve oma,

hebt u een goed leven gehad? Bent u gelukkig geweest? Ik kan het maar moeilijk beoordelen. Ik denk, nee, ik weet zéker dat u bepaalde delen van uw leven gelukkig was. Vóórdat u in het bejaardentehuis kwam, bijvoorbeeld. En toen u nog vaak buiten kwam en nog bij ons op bezoek kon komen. Ik weet nog wat een geweldig gevoel voor humor u had, zelfspot en ironie waren u niet vreemd.

Maar uw leven had ook een moeilijke kant, een donkere kant die de laatste jaren steeds meer de overhand kreeg. Toen u in het bejaardentehuis kwam, overigens op uw eigen verzoek, ging uw toestand zienderogen achteruit. U kwam niet vaak meer buiten en had minder te vertellen als we weer eens op bezoek kwamen. Daarom vonden we het ook niet leuk meer om bij u langs te gaan en zagen we u steeds minder. Het was een ingewikkelde tijd waarin ik af en toe gepijnigd werd door schuldgevoelens. Want waarom zou je nog op bezoek gaan bij iemand die toch geen lol meer beleeft aan het leven?

Tot een paar jaar geleden. U was inmiddels de 90 gepasseerd en leek een tweede jeugd door te maken. U kwam uw kamer weer uit en bezocht de gezamenlijke activiteiten in het bejaardentehuis: samen liedjes zingen, knutselen en pannenkoeken eten. Voor u als zoetekauw was dat natuurlijk heerlijk! (Overigens denk ik dat we, als we uw kamer leeg gaan ruimen, overal Haagsche Hopjes en boterbabbelaars gaan tegenkomen.) Ook kreeg u af en toe bezoek van enkele achterkleinkinderen, die nog héél jong waren en waar u apetrots op was. Precies een maand geleden, op 2 augustus, bezochten mijn meneer, mijn broer en ik u voor het laatst. We vertelden u verhalen en lieten u onze vakantiefoto’s zien. U vond het schitterend. Ik denk dat u op zulke momenten weer even gelukkig was.

Maar uw lichaam bleek broos en sinds een paar weken wilde u niet meer eten. En toen we vorige week te horen kregen dat u niet meer uit bed kwam en ook niet meer wilde drinken, zelfs geen chocolademelk meer, wisten we dat het niet lang meer zou duren. Mijn vader en zijn vrouw waren eergisteren nog bij u en u begreep hen toen zij u de groeten van ons allemaal deden. Toen u de namen hoorde van mijn ooms, tantes en andere familieleden, rolden er tranen over uw ingevallen wangen. Ik geloof daarom dat u een mooi afscheid hebt gehad van deze wereld. Gisteren bent u overleden. Na 95 jaar is uw leven ten einde. Ik hoop dat de gelukkige momenten van de donkere tijden hebben gewonnen.

Liefs,

Han