I heart... Bill Bryson

Dit is een gastcolumn van gastcolumnist H

Om maar meteen met de deur in huis vallen: ik ben een blinde fan van Bill Bryson. Ik ben niet gewend om zoveel affectie te voelen voor een in Engeland woonachtige, bebaarde Amerikaan die dit jaar 60 wordt en die ik niet helemaal niet ken. Maar affectie is het zeker. Ik heb geen idee hoe zijn stem klinkt, hoe zijn handdruk aanvoelt of hoe zijn oogopslag is. Ik heb hem nog nooit in het echt gezien, noch op tv. Dat hij een baard heeft, blijkt uit de lachende foto op de omslag van zijn boeken. Het enige wat ik van hem weet, heb ik van internet en – vooral – uit zijn boeken. Dus misschien is het correcter om te zeggen dat ik heart de boeken van Bill Bryson. Vergeef me de hierna volgende liefdesverklaring, maar ik dweep echt met zijn boeken, als een tienermeisje bij een concert van Justin Bieber.

Hoe is het zo ver gekomen, die diepgewortelde affectie? Ik had wel eens vaag over ene Bill Bryson gehoord en had in 2003 positieve verhalen gehoord over zijn A Short History of Nearly Everything, dat – naar ik begreep – het ontstaan van het universum en allerlei natuurkundige wetenschap tot onderwerp had en wat mij om dezelfde reden nauwelijks boeide. Een paar jaar geleden kreeg ik van twee (mede)commissieleden The Lost Continent als verjaardagscadeau. Dat boek is een reisverhaal uit 1989 waarin Bryson zijn geboorteland doorkruist en volgens de dames sloot dat perfect aan bij mijn eigen voorliefde voor (reizen in) de Verenigde Staten. Dat bleken ze goed te hebben ingeschat en niet zo’n beetje ook. Voor ik het wist, had ik The Lost Continent verslonden. En zoals het gaat met elke verslaving, was ik hongerig naar meer.

Gelukkig liep ik heel wat jaren achter waarin Bill Bryson van alles en nog wat had geschreven. Andere reisverhalen over onder andere Groot-Brittanië (Notes from a Small Island) en Europa (Neither Here, Nor There); zijn jeugdherinneringen (Life and Times of the Thunderbolt Kid); hoe het hem verging toen hij met zijn gezin terugverhuisde naar de VS (I’m a stranger here myself) en over de ontwikkeling van het Engels als taal (The Mother Tongue en Made in America). Ook een kleine, maar o zo fijne biografische schets over het leven van William Shakepeare behoort tot zijn oeuvre. Vooral het laatste deel, waarin hij de vloer aanveegt met de theorieën dat iemand anders de toneelstukken zou hebben geschreven, is meesterlijk. Hilarisch is zijn beschrijving van zijn voornemen om de Appalachian Trail te bewandelen, samen met zijn oude vriend en beroepszeikerd Stephen Katz (pseudoniem) in A Walk in the Woods. Hun ervaringen onderweg borrelden vaak op in conversaties tussen Eef en mij over onze vakanties in de VS. Het is ook niet voor niets Eef’s favoriete boek. Ikzelf kan maar geen ranglijst van favorieten aan te brengen. Ieder boek heeft zo zijn pareltjes: van rake typeringen van het sociale gedrag van mensen, fijnzinnige humor, prachtige beschrijvingen van plekken die hij bezocht heeft en een drupje melancholie over plaatsen, natuur, gewoonten en een way of life die langzaam maar zeker hun unieke karakter verliezen of zelfs helemaal verloren gaan.

De afgelopen weken heb ik opnieuw in het gezelschap van Bill Bryson doorgebracht. Ik lag met hem in bed, in bad en op de bank. De liefde bleek nog steeds sterk te zijn bij het herlezen van alle boeken die we van hem hebben. Na het (her)lezen van At Home (Nederlandse titel: Een huis vol – koop dat boek!!!!) begon ik met enige reserve aan A Short History of Nearly Everything (de geïllustreerde editie). Er ging letterlijk een wereld voor mij open. Van natuurkunde herinnerde ik me vooral proefjes waarin onze leraar enorm met water liep te knoeien of dat ik schakelkastjes met elkaar moest verbinden maar op de één of andere manier nooit het gloeilampje brandend kreeg. Hoewel natuurkunde zeker aan bod komt, is het boek niet alleen een geschiedenis van de Aarde, maar ook een geschiedenis van de wetenschap, van ontdekkingen, uitvindingen, ijstijden, vulkanen, aardbevingen, dinosauriërs en de vaak excentrieke figuren die zich hiermee bezig hielden. Alle grootheden komen voorbij: Newton, Darwin, Einstein, Marie Curie. Maar Bryson besteedt ook veel aandacht aan onbekende en – onterecht – vergeten wetenschappers, zonder wiens bijdrage ons begrip van het leven om ons heen veel beperkter zou zijn geweest. En als zo’n wetenschapper een buitenissige karaktertrek bezat of op een ongewone manier het loodje heeft gelegd, zal Bryson het niet nalaten om daar met veel smaak over te vertellen. Zijn eigen honger naar kennis, hoe natuurverschijnselen in elkaar steken, zijn hang naar trivia en zijn ironische humor weet hij perfect over te brengen op de lezer – en dat zodat zelfs een grote ‘alpha’ zoals ik het niet alleen begrijpt, maar ook nog eens ontzettend leuk vindt. A Short History geeft je in elk geval ontzag voor de natuur en een hernieuwd respect voor het wonder van het leven. En dat allemaal door een bebaard mannetje uit Des Moines, Iowa. I heart Bill Byson.