woensdag 21 juli 2010

Muziekbolwerk

Iedereen weet dat er typische mannendingen zijn, die alleen mannen snappen en mannen begrijpen. Dat is algemeen bekend en niemand kan er iets aan doen. Het gaat dan om zaken als hoe werkt de distributieriem of hoe moet je vlees roosteren op de BBQ. We schreven hier al eens eerder over (noot: vrouwen die denken dat zij de enige zijn die over opvoeden kunnen en mogen schrijven zijn net zo erg).

Een van de ergste mannenbolwerken is het gilde der oude muzieklulmannen. Denk hierbij aan iemand die er uitziet als Bob Geldof. Met een versleten spijkerjasje aan en haar tot minstens in de nek. Nu is er ook door een 'onafhankelijk' journalistiek medium vastgesteld dat muziek voor mannen is. Het gaat hier om Lust for Life Magazine. Van de titel alleen gaan de midlifeharen in je nek al overeind staan (en ik ben nog niet eens 30) maar met name de onderkop waardoor er wordt bepaald dat vrouwen niet de doelgroep zijn bezorgt heel kromme tenen. Waarom? vraag ik me toch af. Waarom dat beeld in stand houden? Is het inderdaad zo dat de meeste rock/popmuziekjournalisten mannen zijn en muziekredacties van allerlei media voornamelijk uit mannen bestaan, of heb ik een verkeerd beeld? En is dat dan erg? Zolang er goede en interessante muziekjournalistiek is, zou dat niet moeten uitmaken, lijkt me. Maar ik zou in ieder geval niet gaan werken voor een tijdschrift dat zich profileert als Mannenblad over muziek en meer en als welkomstgeschenk een cd van Tom Petty aanbiedt.

Niet alleen de geschreven pers heeft er een handje van om vooral aan het mannenmuziekbolwerk vast te houden. Vorig jaar was er een documentaire op de BBC, die leek interessant te worden: het ging over muziek en mode. Een soort Who wants to be Britain’s most influential fashionable musician? De aankondiging op de website luidde als volgt:

Writer Paul Morley takes a journey back through time to revisit his own adventures and misadventures in fashion and meets the pop stars who he feels are responsible for the way he looks now. … He seeks out the men who have influenced him and shaped fashion over the decades and finds a touch of himself in the glamour of Slade, the prog-rock playfulness of Jethro Tull, the androgyny of The Human League, the soberness and intellect of Joy Division, the darkness of Tricky and the geography teacher attire of Jarvis Cocker.

Helaas werd na een korte tijd duidelijk dat dit programma eigenlijk een soort van hopeloze zoektocht naar aandacht en erkenning was van de presentator, die zich overigens niet alleen door zijn zogenaamde vintage-look belachelijk maakte. Ten eerste was Morley meer in beeld dan de mensen die hij interviewde en was het programma, dat slechts een uur duurde (toch vrij kort om de periode Slade – Jarvis Cocker te bespreken), vooral gevuld met sfeerimpressies van de straten waar Morley doorheen paradeerde en nog wat muzikaal archiefmateriaal. Daar bovenop werd de voice-over van de beste man al vrij snel behoorlijk gezapig.

Een van de dieptepunten van deze documentaire was het interview dat Morley had met Bernard Sumner en Stephen Morris. Nu zou ik ook een beetje zenuwachtig zijn als ik hen mocht interviewen, maar in ieder geval zou ik niet proberen te doen alsof ik ook heel erg in-crowd ben en zeker niet over de vorm van de boordjes van Ian Curtis gaan neuzelen. Maar ik zou vooral niet vragen of de boodschap van de muziek wel tot uitdrukking kwam in de overhemden die de bandleden in 1979 droegen.

Tot op bepaalde hoogte kan ik me eroverheen zetten dat historische documenten die over de geschiedenis van de popmuziek gaan nooit van het “oudemannenonderelkaar en wijwarenerechtbij” stigma af zullen komen. En dat is nog steeds merkbaar in de huidige muziekwereld. Blijkbaar is dit een mannenwereld waar geen enkele vrouw door de muur heen kan bikken. De vraag is of we (m/v) daar iets aan zouden moeten doen.


15 opmerkingen:

  1. Verleidelijk om er een sekse-onderwerp van te maken. Dat is, denk ik, toch te eenvoudig.

    Ja, mannen van middelbare leeftijd domineren de popjournalistiek en in mindere mate de cultuurkritiek, maar dat is niet alleen nadeling voor vrouwen.

    Elke groep die niet denkt als de doorsnee mannen van middelbare leeftijd wordt uitgesloten. Ook andere mannen. Dat is eveneens de reden waarom de bolwerken van de popmuziek elkaar constant bevestigen en Mathijs van Nieuwkerk en Leo Blokhuis elk jaar mogen opdraven met hun belegen top-100 a gogo.

    Bij kleinschalige media is de situatie anders. Daar is het aandeel vrouwen veel hoger. De apenroots wordt er blijkbaar succesvol gemeden door vrouwen en mannen.

    Bij de magazines waar ik heb werkte of heb gewerkt viel het dus allemaal wel mee. Gonzo (circus) wordt zeer kordaat geleid door een vrouw. Bij cut-up, waar ik hoofdredacteur was, waren het de vrouwen die het webzine beter maakten.

    Ergo: ik denk dat er meer eerder sprake is van een tweespalt tussen gevestigde en marginalere cultuur. Vrouwen (en andersdenkende mannen) krijgen in die eerste groep geen kans.

    Of dat ooit verandert? Noem me een rasoptimist: ik vrees van niet ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  2. Zo vlak voor de restyling van ‘Lust for Life’ en de lancering van het nieuwe format, zei uitgever Mark Postema van Music Media Maker Group: "Wij hopen het mannenblad onder de muziekbladen te worden. Het blijft een muziekblad, maar we richten ons nu op alles wat boeiend is in het leven van de oudere muziekliefhebber."

    Postema mikt op de vijftigplusser (en vandaar ook het grotere lettertype). "Met oudere muziekliefhebber bedoelen we uiteraard geen oude mannetjes die alleen nog maar hun tuin staan te schoffelen, maar mensen die vol in het leven staan en nog regelmatig naar concerten gaan."

    Tja. Ik word ook niet zo wild van Lust for Life, maar dat komt vooral ook omdat er geleidelijk aan steeds minder kritische noten worden gekraakt. Wel eens de Mega Platen & CD Beurs bezocht? Hallen vol met grijsharige mannelijke rockers met een Stones-shirtje over een uitpuilende bierbuik...

    Overigens: de meeste muziekbladen richten zich op wat de oudere man (vanaf zo'n beetje eind dertig), kennelijk de enige groep die nog muziektijdschriften leest. In Engeland is deze situatie nog erger, met Uncut, The Word, Mojo, Record Collector en noem het maar op...

    Gat in de markt dus!

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Overigens 2: Je betoog doet me enigszins denken aan het ‘manifest’ van Martijn ter Haar (http://stoptop2000.hyves.nl/), die zich stoort zich aan de 'vertop2000agogo'ing' van het Nederlandse muzieklandschap:

    "Een kleine gerontocratie heeft de macht en heeft vele genres in de ban gedaan. Het is tijd voor actie: de kalkaanslag van de Africa's en Radar Love's moet uit de Nederlandse ether gedotterd worden! Het gaat erom hoe de Amazone aan geweldige muziek wordt teruggebracht tot een naar conservatisme riekend baggerslootje."

    Dag in dag uit zijn dezelfde platen te horen op de radio: "Dit wordt gevierd alsof stagnatie een feestje waard is. Je mag als babyboomer best vinden dat The Beatles of The Rolling Stones de beste band ooit zijn. Vrijwel iedereen houdt het meest van de muziek waarmee hij of zij opgegroeid is. Ga het alleen niet als waarheid verkondigen en gebruik al helemaal niet je machtspositie om via de radio en televisie je eenzijdige muzikale evangelie te verkondigen. (Dit geldt ook voor de nu opkomende nieuwe generatie van ex-krakers. De kritiekloze verheerlijking van Joy Division en Sonic Youth is net zo irritant als die van The Beatles & Stones.)."

    Hoewel Martijn misschien een beetje te ver doorschiet, bestaat inderdaad het gevaar van verstarring en 'canonisering'…

    ;-)

    BeantwoordenVerwijderen
  4. @theo Leo (grappig dat je die noemt, tijdens het redigeren van mijn stuk, heb ik die er uiteindelijke uitgelaten als voorbeeld) en Mathijs zijn inderdaad een goed voorbeeld van die belegenheid die mij zo stoort inderdaad.

    Ik kan toch niet helemaal goed mijn vinger erop leggen wat me er zo aan stoort. LfLmagazine wil ik niet lezen maar door hun profilering als mannenblad voel ik me toch op mijn tenen getrapt. Terwijl Gonzo een triljoen keer interessanter is..Misschien is het wel gewoon koppigheid; ik kan en wil niet begrijpen dat het interessant is om media te maken voor alleen die doelgroep. Of is LfL gewoon een soort omroep Max maar dan in de vorm van een muziekblad?

    @araglin voor mijn scriptie zocht ik respondenten voor een vragenlijst over muziekverzamelen en dat waren idd bijna ook allemaal mannen. Om over de samenwerking met de redactie van Record Collector maar te zwijgen..

    Over dat gat in de markt moeten we het dan nog maar eens hebben, iets met bladenmaken ofzo :)

    BeantwoordenVerwijderen
  5. @araglin die kende ik nog niet, leuk om te lezen :) Ben benieuwd welke band het volgende slachtoffer wordt in de kritiekloze verheerlijking...

    BeantwoordenVerwijderen
  6. @Lein: een blad maken voor een duidelijke doelgroep is op zich een goed streven. Probleem is dat er verder niets is. Ja, Gonzo, maar dat is kleinschallig, een subcultuur.

    Er is heel veel mis met de popjournalist in Nederland. Daar schreef ik dit al eerder over: http://www.gonzocircus.com/5723/popjournalistiek-op-het-web-is-het-echt-zo-erg

    en natuurlijk dit: http://networkcultures.org/wpmu/krant/iedereen-kan-schrijven/

    Wat dat betreft geloof ik wel in het idee dat we ondanks alle emancipatie nog steeds leven in een masculiene cultuur die alle 'andersdenken' marginaliseert. Maar soms ga ik wel iets te ver.

    @lein en @araglin:
    De niche in de bladenmarkt voor een goed popblad is er ontegenzeglijk, maar dat wordt lastig. De meeste journalisten hangen toch aan de waarden en normen die is bepaald door de witte mannen van middelbare leeftijd. Lees je overal terug, zelfs bij 3voor12.

    BeantwoordenVerwijderen
  7. Schrijven voor een doelgroep is natuurlijk een heel goed idee, maar het lijkt mij niet heel handig als je bij de lancering al 50% van je potentiële publiek uitsluit. In plaats van je richten op grijze rockers met bierbuiken, kun je je beter richten op 'liefhebbers van een bepaald genre'. Die bejaarde festivalgangers komen dan vanzelf wel en wellicht ook wat jongere heren en zelfs dames! Pure winst toch?

    BeantwoordenVerwijderen
  8. Als je in een supermarkt/Primavera/boekwinkel staat, zijn de tijdschriften ook in categorieën verdeeld. Alle glossy's en eettijdschriften vallen onder "Vrouwen". Muziek, Opiniebladen, Fotografie en Porno onder "mannen." Tsja.

    BeantwoordenVerwijderen
  9. @feminadocta: Voor glossy's is dit vaak ook wel terecht, veel mannen lezen liever niet over vrouwenkleding, veel vrouwen kijken niet graag naar blote dames. Opinie, fotografie en muziek onder de categorie 'mannen' gaat mij wel wat ver. Maar goed, dan maar een stapje opzij en een herenblad kopen. We'll live. Kooklustige mannen (en dat zijn er ook nogal wat) is het zelfde lot beschoren.

    BeantwoordenVerwijderen
  10. even ter verdediging van paul morley: als ik de beschrijving van het betreffende programma goed begrijp ging het over hoe de muzi(e)k(anten) waar morley naar luisterde z'n kledingkeuzes beïnvloedde. geen wonder dus dat a) het vooral over morley zelf ging en b) dat er vooral mannen aan het woord kwamen (morley = man dus zal zich vooral laten inspireren door de kleding van ándere mannen). bovendien, als er *iemand* tot de incrowd van sumner/morris/new order/joy division hoort is dat morley (die, dat moet ik dan wel zegggen, zichzelf inderdaad héél graag hoort praten, maar dat egotripperige is nu eenmaal z'n stijl).

    BeantwoordenVerwijderen
  11. Een andere reden voor branding van bladen is een heel commerciële: een duidelijke doelgroep is erg aantrekkelijk voor (grote) adverteerders, daardoor wordt je advertentie-acquisitie een stuk eenvoudiger. Sterker nog, als je het handig aanpakt, kun je een deel van je blad vullen met advertorials van grote brands (Fender, Bose, maar ook bijvoorbeeld Bourbonstokers als Jack Daniels) - dat scheelt enorm in je kosten-batenplaatje, en als je geluk hebt kun je ook nog promo-freebies toevoegen, leuk voor extra inkomsten uit losse verkoop. Los hiervan, de genderization in deze moeten we helaas op de koop toenemen, dat zie je niet alleen in de popmuziek. Bij de (promo-)bladen over klassieke muziek wordt er ook niet zelden vanuit gegaan dat Welopgevoede Heren wild zijn van Mahler en Wagner, en dat Nette Dames Haydn en Mozart werkelijk eeeenig vinden. Dus remasters van Von Karajan worden masculien gepromoot (korrelige zwartwitfoto's van de maestro), en nieuwe opnames van Bartoli zijn met rozenblaadjes omgeven. Tsja...

    BeantwoordenVerwijderen
  12. @jg dank voor de Paulverdediging. Ik snap ook dat hij meer incrowd is dan een ander journalist maar het kwam op mij over of hij het programma voor zichzelf maakte en niet voor het BBCpubliek, whatever that may be.

    @theo ik ben toch wel benieuwd naar die niche, er moet toch iets zijn? Zouden de lezers van 3VOOR12 niet ook iets voor Gonzo zijn? Nu ga ik eerst jouw stukken lezen.

    @R2 haha om de rozenblaadjes van Cecilia. Ik zou trouwens de branding van Janine wel willen doen. Idd ook de klassieke muziek komt er niet onderuit. Zou er ook zoiets zijn bij country?

    BeantwoordenVerwijderen
  13. Ja, zoiets is er volgens mij ook bij country - ik ga eens even in de platenarchieven te onzent duiken...

    BeantwoordenVerwijderen
  14. Deze discussie doet met terugverlangen naar vroeger. 1989 ofzo ;) Toen had je nog echte muziektijdschriften zoals de Opscene. En werd mijn kledingkeuze nog beinvloed door grootheden als MC Hammer.

    Het echte probleem van dit blaadje wordt natuurlijk dat ze bij het businessplan geen rekening hebben gehouden met de invloed van alimentatie op het besteedbaar inkomen, om nog maar te zwijgen over de sierraden voor de Yes lezeres.

    BeantwoordenVerwijderen
  15. Aangezien ik hier net een weddenschap met de meneer op verloren heb, wil ik je er graag op wijzen dat de doorbraak van MC 'zilveren drollenvanger' Hammer met de hit Can't Touch This pas in 1990 kwam, hetzelfde jaar dat het album Please Hammer Don't Hurt 'Em het levenslicht zag, en ook het jaar van Vanilla Ice, de man met de schep op het hoofd.

    1989 was het jaar van The Bangles, Bon Jovi, Gloria Estefan, Paula Abdul, nene Cherry en Milli Vanilli. Veel touperen en dode haarpunten, lycra broekjes en opgerolde mouwtjes.

    Tot zover het college popcultuur in de transitieperiode van de jaren '80 naar de jaren '90.

    BeantwoordenVerwijderen