Hij heeft al veel te veel aandacht en daar kickt hij ontzettend op, maar toch wil ik het graag even over Mart Smeets hebben. Zelf zou hij het in de aankondiging hebben over 'Het fenomeen Smeets', maar dat is te veel eer. Want laten we er niet omheen draaien: ik hou niet zo van Mart Smeets. De enige troost is wel dat veel mensen het met mij eens zijn, maar dat maakt het alleen maar erger: zo veel mensen die hem irritant vinden en zo weinig consequenties. Is dat, ja, een effect? vraag ik u. Jazeker, dat is een effect. Het Ivo-Niehe-effect.
Ik moet eerlijk bekennen dat ik vroeger nog wel eens geamuseerd was door Mart Smeets. Dat was in de tijd dat hij de Tour de France bekommentarieerde samen met Jean Nelissen. De Neel. Mooi was die tijd. Smeets heeft daar ook boekjes over geschreven en ook die zijn zeer amusant, omdat daarin zijn escapades met Jean Nelissen werden beschreven. Jean Nelissen maakte Mart Smeets dragelijk, hij was zijn katalysator. Samen zaten ze tijdens de Tour iedere godganse dag in zo'n klein, ijzeren hokje in de brandende zon. Ik genoot van de gedachte dat Smeets klem zat met dat immense lijf van hem, opgesloten in de bloedhitte, blootgesteld aan de verschraalde wijnkegel en sigarenrook van Jean Nelissen. Ik weet dit omdat dit levendig staat beschreven in enkele van Smeets' boekjes. "Levendig? Zeg ik levendig? Ja, ik zeg levendig, zo gek is het soms, maar ook zo prachtig," zou Smeets zichzelf op tv bekommentariëren. 's Avonds na de etappe eindigde Jean Nelissen steevast in de hotelbar en rookte sigaren en dronk de plaatselijke wijn. De barre omstandigheden in het pershokje hadden een zeer positief effect op de verslaggeving, die doortrokken was van de droge humor. Smeets lyrisch ("zeg me na Nelissen, zeg me na: Jeroen Blijlevens!!"), de Neel afgemeten ("oi oi oi, miljaar!"). Prachtig. Jean Nelissen was de enige tegen wie Smeets nog opkeek, de Neel hield Smeets in het gareel, en sinds diens vertrek, nee, ontslag (!!), is Smeets een typisch geval van wildgroei. Er is niemand meer om hem de mond te snoeren met ontroerende anekdotes als deze:
"In 1912 passeerde de Spanjaard Bahamontes hier als eerste de top, hij deed dat overigens lopend vanwege een lekke band die hij opliep doordat hij niet zachtzinnig in aanraking kwam met de horens van een overstekende koe, een karakteristieke Charolais, die je in deze streek nog in het wild kunt tegenkomen. Het dier overleefde de klap helaas niet, ondanks diverse pogingen van Bahamontes om het te reanimeren, waarbij hij zijn bidon met kostbaar water (het was 37 C) overvloedig over de verhitte kop van de koe liet leegstromen.... Enfin, ondanks deze vertraging wist Bahamontes in de afdaling (op zijn velgen) zijn voorsprong op de achtervolgende groep, met favorieten als Nelemans, Brigoni en Perfontaine, te behouden en had hij bij aankomst in het dorp beneden zelfs nog genoeg tijd over om een verkoelend pilsje te drinken met een bevallige caféhoudster, wier kleindochter overigens nog steeds een café runt in het zelfde dorp twee straten verwijderd van de plaats waar Bahamontes met haar oma verbleef.
Ondertussen wist een plaatselijke boer het achterwiel van Bahamontes provisorisch te repareren met behulp van speeksel en koeienstront, modern bandenplaksel had men in die tijd nog niet, waardoor hij de laatste kilometers - weliswaar niet meer op volle snelheid - tot aan de streep alleen voorop kon blijven."
Daar word je toch stil van? Daar werd Mart Smeets zelfs stil van. De Neel doorspekte de Tour van prachtige anekdotes en er was geen ruimte om Smeets' karakter de vrije loop te geven. Zou Jean Nelissen daarom zijn ontslagen? Tegenwoordig is de Tour de grote one-manshow van Smeets geworden. Niet voor niets spraken wij thuis altijd al van Studio Smeets. Nu wordt alles fijngeknepen in de verbale knuisten van Smeets. Zijn interviewtechniek, die een constante (mislukte) poging tot poëzie is, en ook een graag gebruikt gereedschap tot zelfverheffing, ik kan er niet meer tegen. In alles hoor je "kijk eens hoe spitsvondig, hoor toch hoe goed ik dit kan, hoe leuk ik ben met de sporters, ze houden van me, ik ben geweldig, hou van mij!"
De enige reden om nu nog naar Smeets te kijken is het wachten op de ontploffing, de bom die barst, het lichaam dat het ego niet meer kan bevatten. Dan zal het xxxl overhemd in kleine stukjes door het Franse boerendorp vliegen, dan dalen de gebreide sneeuwvlokken neer over Thialf en dan zal Ria Visser eindelijk verlost zijn van haar schanddaad.
En dan wil ik De Neel weer horen.
Het is inderdaad treurigheid troef. Neem de manier waarop Smeets en zijn zeldzame (want wellicht door nakende broodderving gedwongen) kompanen de hardwerkende jonge wielrenners die het net niet tot de TdF gebracht hebben met hun quasi-snedige en expres met dure woorden gelardeerde anekdotes tot een deemoedig: 'Neuj, daor moe'k eerlik in zijn, da boek he'k nog niet geleejze' weten te brengen. Nee, denk ik dan, die heren zijn sportlieden, die hebben wat anders te doen dan would-be intellectuele zelfbevlekking. Het wordt vermoedelijk wachten op de tijd dat er per ongeluk ineens een listeriaatje in de Epoisse zit. Tot die tijd zijn wij de consument van de dichtpogingen ('Je bent...mag ik dat zo zeggen... je bent een vrouw') van Fout Varken. Wie dacht dat de move van Annette van Trigt naar radio4 al erg was (het arme mens, wat is ze afgekraakt - het was ook niet heel bien, maar ik denk inmiddels dat ook zij verbannen is...) vergist zich. Het is de Blijver die het erger maakt. Vanavond een rode wijn en rituele sigaar ter ere van De Neel dan maar.
BeantwoordenVerwijderenRoerend eens met je stuk. Ooit heel goed te pruimen, nu zich groter en belangrijker wanend dan de sporter. Tenenkrommend zoals hij z'n tafelgasten af en toe wegzet als naieve kinderen die de les moeten worden gelezen door alwetend leraar Smeets. Bah.
BeantwoordenVerwijderenMooi stuk, hoewel ik Smeets best kan waarderen.
BeantwoordenVerwijderenIk woonde ooit een lezing van Jean Nelissen bij in het dorpshuis van het Groningse Bellingwolde. De Neel opende: 'Het is toch prachtig dat ik een lange rit vanuit Limburg hier mag eindigen in De Meet'. http://indebuurt.trouw.nl/n1143901-dorpshuis_de_meet_rhederweg_9695cj_bellingwolde.html
Da's poëzie!